Hikmat Maaroof
-
رۆشنبیری
خالیدی کوڕی وەلید و پەیوەندی بە کوردەوە ..
نووسینی: م. عەلی شێواندنی مێژووی کورد لە دێرزەمانەوە مێژووی كورد دەشێوێنرێ چ لەلایەن نەیارانی كورد یان لەلایەن كورد خۆیەوە، ئەمەش…
زیاتر بخوێنەوە » -
رۆشنبیری
قەرەوڵس
ڕەنجدەر شێرزاد سەرۆک: کاکە خان. تیرە لاوەکییەکان: گێچی، قەیتول، چەرمەوەندی، کاکەوەند، نەفتچی و گاوسواری. سەرۆکە لاوەکییەکان: مستەفا بەگ، ئاونێت بەگ، محەمەد بەگ، عەلی بەگ، حسێنوالی. هێز: ١٦٥٠ کەس (ژمارەی ڕاستەقینە ١٩١٧)، پێکهاتووە لە بە نزیکەیی ٥٠٠ پیاو و ٥٠٠ ژن ومناڵان بە هاوسەنگی. نزیکەی ٧٠ ئەسپ و ٢٠٠ پیادەی شەڕکەر. شوێن: ئەو دەشتانەی دیاریکراوە: باکور: دامێنی گردەکانی ئابی–نەفت تا سنووری فارس. باشور: تەنگی سومبار و هێڵی بەرەو ڕۆژئاوا تا ئابی–نەفت. ڕۆژهەڵات: سنووری فارس. ڕۆژئاوا: ئابی–نەفت. تێبینییە گشتییەکان: باشووریترین هۆزی کوردن، کە خەریکی کشتوکاڵ و مەڕداری ونەوت و گواستنەوەی گوێدرێژن. بەگشتی ئاشتیخوازن، بەڵام شەڕێکی باش دەکەنئەگەر دەستدرێژیان بکرێتە سەر. دیالێکتیان ئەوپەڕی کوردی خوارووە، نەک کرمانجی. بە تەواوی شیعەن. مێژوو: وا تۆمار کراوە کە لە سەرەتاییترین کاتەکانەوە هەر لەو شوێنەی ئێستایان بوون،هەرچەندە پێدەچێت ئەگەری ئەوە هەبێت، کە ڕەنگە هەندێک پەیوەندی ڕەسەنیانلەگەڵ خەڵکی سنووری لوڕی–کوردی ئایوان و دۆڵی سومباردا هەبێت. *** سەرجاوە: مەیجەر سۆن، ١٩١٨
زیاتر بخوێنەوە » -
رۆشنبیری
پاڵانی ..
نووسینی: ڕەنجدەر شێرزاد سەرۆکەکان: ئیسماعیل ئاغا و پیرەمێرد ئاغا.تیرە لاوەکییەکان: نییە.سەرۆکە لاوەکییەکان: نییە. هێز: نزیکەی ٣٥٠ ماڵ. پێش شەڕ دەتوانرا…
زیاتر بخوێنەوە » -
رۆشنبیری
خۆكوشتن، وەك دیاردەیەكی ئاڵۆز و فرەڕەهەند ..
نووسینی: رەنج عەبدوڵڵا سەعید پێشەكی خۆكوشتن دیاردەیەكی كۆمەڵایەتییە كە رێژە و شێوەكانی لەناوچەكەیەوە بۆ ناوچەیەكیتر و لەو ناوچەیەدا لە شوێنێكەوە…
زیاتر بخوێنەوە » -
ئەدەب و کەلتور
چەند یاداشتی بێمانا …
نووسینی: ساڵح سووزەنی چەند یاداشتی بێمانا … “كاركرد”و “گەمە” كانی زمانن “زمان تەنیا ئاڵای سەدەی “20”ە باوان!” دوای بڵاوبوونەوەی بەشێك…
زیاتر بخوێنەوە » -
ئەدەب و کەلتور
ناتیق، شاعیرێكی فه‌رامۆشكراو ..
نووسینی: ڕێبوار حەمەتۆفیق له كتێبه‌كانی مێژووی ئه‌ده‌بی كوردیدا (ناتیق) شاعیرێكی فه‌رامۆشكراوه! هیچكام له(عه‌لائه‌دین سه‌جادی 1907 – 1984، مارف خه‌زنه‌دار 1930 – 2010 و سدیق بۆره‌كه‌یی1943 -2023 ) ئاوڕیان له‌م شاعیره گه‌وره‌یه نه‌داوه‌ته‌وه! له چوارچێوه‌ی ئه‌و نامیلكه وورده كتێبانه‌شدا كه تایبه‌تن به مێژووی ئه‌ده‌بی كوردی، جگه له (كه‌مالی/ عه‌لی كه‌مالباپیر 1886 – 1974) (كه ئه‌ویش ته‌نها له سێ دێڕدا ئاماژه‌ی بۆ كردووه)، زانیارییه‌كیئه‌وتۆمان له‌سه‌ر ژیانی ناتیق له‌به‌رده‌ستدا نییه! ته‌نانه‌ت له چاپه‌كانی دیوانه‌كه‌شیداهه‌ریه‌ك له (ساڵح هه‌ژار 1927 – 1983، حه‌كیمی مه‌لا ساڵح 1954 – )، زۆر پرسیار ووێستگه‌ی گرنگ هه‌یه باس نه‌كراوه و ئه‌وه‌شی كه خراوه‌ته ڕوو، سه‌رچاوه‌یلێوه‌رگرتنه‌كه‌ی نادیاره و نازانرێت له كێ و له كوێوه ئه‌و زانیارییانه وه‌رگیراوه! ئه‌گه‌رچی سه‌رده‌می ژیانی شاعیر زۆر دوور نییه و كه‌وتووه‌ته نێوان كۆتاییه‌كانیسه‌ده‌ی نۆزده و ساڵی 1967ه‌وه، به‌ڵام ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه، هاوڕێیان، هاوشاریی وهاوسه‌رده‌مانی، هه‌روه‌كو شاعیر خۆیشی بیریان له‌وه نه‌كردووه‌ته‌وه، یان بۆیانهه‌ڵنه‌كه‌وتووه، شتێكیان له‌باره‌ی ژیان و به‌رهه‌مه‌كانی ناتیقه‌وه بۆ تۆمار نه‌كردووین. كه‌سانی وه‌ك (پیره‌مێرد 1867 – 1950، گیو موكریانی 1904…
زیاتر بخوێنەوە » -
هزر
تێڕوانینی هیگڵ بۆ دەوڵەتی نەتەوەیی و شوێنی كورد لە نێو ئەم تێڕوانینەدا ..
نووسینی: حەمە غەریب حەمە تۆفیق داری ئازادی بە خوێن ئاونەدرێ، ئەبەد بەرناگرێ سەربەخـــۆیی بێفیداكاری ئەبەد سەرناگرێ ئێمە وامان بەباشتر زانی…
زیاتر بخوێنەوە » -
کاکەیی یان قاچانلو* ..
ڕەنجدەر شێرزاد سەرۆکی باڵایان نییە. هاوسەرۆکەکان: سەید وەلەد ئاغا، سەید خەلیل ئاغا، سەید ڕۆستەم، کوڕەکانی سەیدمحەمەد. هێز: نزیکەی ١٥٠٠ ماڵ، ٧٠٠ ئەسپ، ١٠٠٠ پیادە. شوێن: سنووری زەوییەکانیان. باکور: بارەوان داخ و زێی بچوک. باشوور: ڕیگەی سەرەکی تازە خورماتوو بۆ دوز خورماتوو. ڕۆژهەڵات: ناوچەی حەویجە. ڕۆژئاوا: دەشتەکانی باکووری حەمرین، هەروەها لە قەرە عەلی داخ. تێبینییە گشتییەکان: هۆزێکی نیشتەجێن و سەرقاڵی کشتوکاڵکردنن. بنەماڵەیفەرمانڕەوایان لە بنەڕەتدا دەگەڕێنەوە سەر بنەماڵەی بەرزنجە، بەڵام هۆزەکە موسوڵماننین، بەڵکو عەلی ئیلاهین، وادادەنرێت کە پرەنسیپەکانیان بە ئاشکرا دەرنابڕن. هۆزەکەبێدەنگ و بەڕێزن و زۆر بە پتەوەی پێکەوە بەستراونەتەوە لە لایەن سەرۆکەکانیانەوە. لەڕوی ئایینییەوە جیاوازن لە هۆزەکانی دەوروبەریان ڕێزێکی زۆریان هەیە بۆ سەیدئەحمەدی خانەقا کە سوننەیەکی شافعی توندە. *** سەرچاوە: مەیجەر سۆن، ١٩١٨. *) پێدەچێت مەبەستی قەڵخانییەکان بێت.
زیاتر بخوێنەوە » -
بیبانی و چنگیانی ..
ڕەنجدەر شێرزاد ا) بیبانی سەرۆک: کەدخودا ئەحمەد کوڕی مارف تیرەی لاوەکی: نییە. سەرۆکی لاوەکی: نییە. هێز: ٤٠٠ ماڵ، ٧٠ ئەسپ شوێن: لە دوو گوند هەن کە هەردووکیان بە بیبانی ناو دەبرێن و دەکەونە تەپەی گوڕگوڕلە باکوری ڕۆژئاوای کەرکوک. تیبینییە گشتییەکان: هۆزێکی جوتیارن کاری کشتوکاڵی دەکەن و لەکاتی تەنگانەداپەنەدەبانە بەر ناو شوان. ب) چنگیانی سەرۆک: ئەحمەد ئاغا تیرەی لاوەکی: نییە. سەرۆکی لاوەکی: نییە. هێز: دەوروبەری ٣٠٠ خێزان، ٢٠٠ ئەسپ، ٣٠٠ پیادە (شەڕکەر). شوین: زستان، لە کانیاوەکانی (جۆگەلە ئاویەکانی) شاخی پیرەمەگرون لە باکوریڕۆژئاوای سلێمانی بە دیوی قەڵاچۆلانی شاخەکە. هاوین: لە مەرگە. تێبینییە گشتییەکان: هۆزێکی بە تەواوی کۆچەرین بە شێوەیەکی پیشەی تەنها لە ناووڵاتی فارس هێرشەکانیان مەبەستی تاڵانچێتی ئەنجام دەدەن. هۆزەکە سوونی شافعین. تورکەکان هەرگیز سەرکەوتو نەبوون لە سزادان و باج خستنە سەریان. هۆزێکی زۆرکێوی و دڕندەن (سۆن ئەم تۆمەتانەی ئاڕاستەی زۆربەی هۆزەکان کردووە بە بێ بەڵگە،پێدەچێت هەر هۆزێک نەچووبێتە ژێر ڕکیفی ئێران، تورکیا و دواتر ئینگلیز ئەوا بەوشیوە ناوی هێنابن). مێژوو: چنگیانەکان بەر لە ٧٠ ساڵ لە سنەوە کۆچیان کردووە و پەیوەندیان لەگەڵئیسماعیل عوزێرییەکاندا هەیە. *** یاداشت و تێبینییەکان لەسەر هۆزەکانی باشوری کوردستان…
زیاتر بخوێنەوە » -
سمایل عوزێری ..
ڕەنجدەر شێرزاد سەرۆک: هیدایەت بەگ تیرە لاوەکییەکان: نەزانراوە. سەرۆکە لاوەکییەکان: نییە. هێز: نزیکەی ٦٠٠ خێزان لەگەڵ ٢٠٠ ئەسپ و ٥٠٠ پیادە. شوێن: زستانان لە پارچە زەوییەکانی نێوان دوکان و تۆکمە داخ– سورداش– شاخیئەشکەوت، باکوری سەید عەلی. لە هاوینان لە وڵاتی فارسن. تێبینییە گشتییەکان: هۆزێکی ڕێگرن، کۆچەری تەواون، کشتوکاڵیان نییە. وەکیاسایەکی سووننی هێرش ئەنجام نادەن (لە سەرەوە بە ڕێگر ناویان دەبات بەڵام لێرەدادەڵێت وەکو پابەند بوون بە ڕێسای سوننی بوون هێرش ناکەنەسەر خەڵکانی تر) وئۆپەراسیۆنەکانیان تەنها لە وڵاتی فارسدا ئەنجام دەدەن. سەرچاوە:یاداشت و تێبینییەکان لەسەر هۆزەکانی باشوری کوردستان مەیجەر سۆن ئەفسەری ڕامیاری لە خانەقین ١٩١٨
زیاتر بخوێنەوە »