گەڕانەوە بۆ ناوەوە
حەبیب محەمەد دەروێش
خوێندنەوەیەك بۆ ئەو دیو روداوەكە
بە رواڵەت مەخەڵەتێ هەمیشە حەقیقەت لەو دیو رواڵەتەوەیە (شكسپیر)
گرنگیدانان بەناوەوەی شتەكان گرنگیدانە بەجەوهەری ئەو شتەیە، پاراستنی جەوهەری شتەكان گەرەنتی پارێزگاریكردنە لەبونی بونەكان و پارێزگاریە لەدەرەوە و ناوەوەی بوون. دەستكاریكردنی ناوەوە دەستكاریكردنی جەوهەر و وێنەی دەرەوەی شتەكانیشە و رەنگدانەوەی پۆزەتیڤ و نەگەتیڤی دەبێت لەسەر ئەو حەقیقەتەی كەدەیبینین و تیایدا دەژین و مومارەسەی دەكەین، پشتگوێخستنی ناوەوە و جەوهەری شتەكان هەڕەشە لەسەر وجودی دەرەوەی بوون و مانەوەیەتی ، بەپێچەوانەوە گرنگی دان بەڕواڵەت و دیوی دەرەوە و دیوی بینراوی شتەكان شیرازەی بون و مانەوەیان دەشێوێنێ، كاتێك مرۆڤەكان گرنگی دەدەن بەجل و بەرگ و پۆشاك و رواڵەتی دەرەوە و ناخی خۆیان پشتگوێ دەخەن و كاتێك عەقڵ و بیركردنەوەی بەلاوە كەمترە لەقات و بۆینباخەكەی، كاتێك مرۆڤەكان لەهەڵسوكەوت و مامەڵەیان لەگەڵ یەكتردا لەكۆمەڵگادا بەزمانێكی شیرین ئاخاوتن دەكەن و بەڵێنی جوان وئومێد بەخش بە یەكتر دەدەن و لەناخەوە ناشیرینترین وێنەیان لەسەر یەكترهەیە، كاتێك رەعیەتەكان دڵسۆزی و خۆشەویستی بۆ یەكتر دەردەبڕن، و دڵسۆزی و جیدیەت بۆ لێپرسراوی خۆیان دووپات دەكەنەوە و لەناخەوە نەفرەتیان لێ دەكەن، زەمانێك گرنگی بەڕواڵەتی بیناو باڵەخانەكان دەدرێت و لەناوەوە مەرجەكانی ژیان و مانەوە و رزگاربوونی تیادا نیە ، وەختێك مزگەوتەكان لەشوێنی دروستكردنی ئەزمونی رۆحی و ئیمانی خۆیان دەكەون و دەبن بەجێگای مشتومڕی سیاسی ، و كاتێك وكاتێك.... لەوكاتانەدا ئێمە بەرەوكارەساتەكان دەڕۆین، ئا لەو كاتانەدا ژیان بێمانا دەبێت و هەرمانایەكیشی بۆ بتاشێت هەروەك (ئەلبێر كامۆ) دەڵێت بێماناترین مانایە، لەم كۆمەڵگەیەدا مرۆڤەكان خاڵی دەبنەوە لەمانا و لەجەوهەری ژیان، مرۆڤەكان دەبن بە داهۆڵ، لێرەوە دەمەوێ قسە لەسەر كایەكانی ژیانی كۆمەڵگا بكەین ، چونكە قسە كردن لە سەر كایە كانی ژیانی كۆمەڵگا ئەركێكی گرنگی خودی هاوڵاتیە، ئێمە رۆژانە دەیبینین و تیادا دەژین چۆنكە هەر رۆژێك ئازارێك لە جەستە و روحی كۆمەڵگای ئێمە پەیدا دەبیًت و رۆژانە هەرخۆی بەو ئازارانەوە گینگڵدەدات ، كەچی بەردەوام پێی دەڵێن تۆ هیچ ئازارێكت نیە، هیچ جێكەوتێكی نەخۆشیت پێوە دەرنەكەوتووە، بەڵام رۆژانە ئازارەكان گەورە دەبن و جێكەوتەكانیشی تەنها جەستە و رۆحی ئیًمە وێران ناكات ، بەلًكو سنوری ئەم مەملەكەتەی بەزاندوە و ئازارەكانمان هاوڵاتی گەلانیتریشی گرتوًتەوە، بۆیە دەبێت ئێمە خۆمان قسەی لەسەر بكەین و تەشخیسی بكەین ،و ئەوكەسانەش كردومانن بە بریكاری خۆمان لەبەڕێوەبردنی وڵاتدا لیًپرسینەوەیان لەگەڵدا بكەین ،چونكە پاییەكی گرنكی دەسەڵاتی هاوڵاتیبون مافی چاودێریكردنی دەسەڵاتەكەیەتی و پاشان لیًپرسینەوەیە لە رەفتارەكانی ، ئەوەش كاتێك هاوڵاتی هەست دەكات لایەنەكەیتر ئەركی خوی لە پەیمانە كومەڵایەتیەكەدا جێبە جی ناكات ، تەنها بەم چەشنە دەتوانین بڵێین بەشێك لە دەسەڵات لە دەستی خودی هاوڵاتیدایە.
. لەرووداوەكەی ئوتێل سۆماوە بۆمان دەركەوت ئێمە بۆ گەنجینەیەك دەگەڕێین، بۆ پێشكەوتنێك دەڕۆین لەدوامانەوەیە، تازیاتر بڕۆین زیاتر لێی دوردەكەوینەوە ، ئێمە بەڕواڵەت خەڵەتاین، بۆیە وێنەیەكی زۆر ناشیرینی وڵاتەكەمان پیشانی دونیادا و نەمانزانی هەروەك (شكسپیر) دەڵێت حەقیقەت هەمیشە لەودیو رواڵەتەوەیە، دەبێت گەڕانەوەیەك لەئێمەدا دروست ببێت لەدەرەوە بۆ ناوەوە، لەڕواڵەت و فۆرمی دەرەوەمان بۆ جەوهەر و ناخمان، دەبێت لە موجامەلەی درۆزنانەوە بگوازینەوە بۆ گفتوگۆكردنی جیدی لەسەر هەمووشتەكان، چونكە گفتوگۆكردن لەسەر سیستمی ژیانی كۆمەڵگادا بریتیە لەعەدالەت هەروەك (هابرماس) دەڵێت عەدالەت هیچ شتێك نیە، بێجگە لەگفتوگۆكردن ، دەبێت عەقڵ و بیركردنەوە وبەرهەم هێنانی مانای نوێمان بەلاوە گرنگتربێت لەرواڵەتی دەرەوە ، پێویستە دیوی ناوەوەی شوێنی نیشتەجێبوون و حەوانەوە گرنگتر بێت لەو دیوارە شوشە بەن و رازاوە و دوور كوژانە . بەڵام دەبێت ئەوەش باش بزانین خاڵی جەوهەری لەخودی مرۆڤەكانەوە دەستپێدەكات پێویستە ئێمە بگۆڕێین بۆ ئەوەی بتوانین هەموو وابەستەكانی بون و ژیان و مانەوەمان بگۆڕیت یان ئەو كاتە دەتوانین ئەوانە بگورین، چونكە هەموو دروستكراوەكانی ژیانی ئێمە، هەموو ئەو كەرەسانەی دروستی دەكەین بۆ مەیسەركردنی ژیانمان، هەموو ئەو شوێنانەی بونیادی دەنیین ، هەموو ئەو رەمزانەی پایەداری دەكەین بە شوینە ئاینیەكانیشەوە رەنگدانەوەی شێوازی بیركردنەوەی ئێمەیە ، ئەگەر بەم رواڵەتگەراییەوە ئێمە وەهمی بێشكەوتن وگەشەسەندن بكەین، ئەوە وەك مرۆڤی ناو ئەشكەتەكەی ئەفڵاتونمان لێهاتوە،كاتێك ئەفلاتون باس لە كۆمەڵێ كەس دەكات لەئەشكەوتێكدان و ئاگرێك لەدەرەوەی ئەشكەوتەكەیاندایە ، كاتێك روناكی ئاگرەكە لێیاندەدات سێبەرەكانیان دەكەوێتە سەر ئەشكەوتەكە، ئەوانیش دەكەونە گفتوگۆكردن لەسەر سێبەرەكان وادەزانن ئەوە ئەو حەقیقەتەیە كە دەبێت گفتوكۆی لە سەر بكەن وكەشفی بكەن ، لەكاتێكدا ئەگەر لایان بكردایەتەوە و ئەو ئاگرەیان لە پشتیانەوەیە ببینایە دەیانزانی حەقیقەت لەدواوەیە .
دەبێت خۆمان رزگاربكەین لەتەبیعەتی ئەو كۆمەڵگە عێراقیەی كە عەلی وەردی باسی دەكات بەوەی لە ناخی هەموو عێراقیەكدا دووكەسایەتی هەیە، دووكەسایەتی دووفاقی ، كەسایەتیەك لەناوەوە خۆی مڵاس داوە و كەسایەتیەكیتریش لەدەرەوە خۆی نمایش دەكات جیاواز لە وەوەی ناوەوە. دووكەسایەتی لەیەك جەستەدا دوو عەقڵیەتی جیاواز لەیەك مێشكدا، دوونەفسیەتی جیاواز لەیەك رۆحدا ،كە لە گەڵیدا جەستە و مێشك و رۆحی ئەو مرۆڤەیان هەراسان كردووە بەرەو داڕوخانی دەبات . ئێمەی كورد لە سەردەمی شورشدا و پێش راپەرین ، شۆش وپێشمەرگە هاتبوە ناو ناخی ئێمەوە، لەگەڵ پێشمەرگە ورۆحی پێشمەرگانەدا توابوینەوە واتە مامەڵەیەكی ناوەكیمان لە گەڵدا دەكرد ،هەتا بەشێكی زوریش لەوانەی بە ناچاری لە ریزەكانی رژیمدا بوون هەمان حاڵەتی توانەوەیان بۆ دروست بوو بوو ، بۆیە چیروكی ئەوانەش زۆرن كە چۆن هاوكاری پێشمەرگە وخەڵكی لێقەوماویان كردووە لە كاتی پرۆسە بەدناوەكانی ئەنفالدا، واتە پرسەكە هاتبوە ناومانەوە بووبوو بە بەشێك لە وجودی ئێمە ، بەڵام دوای دامەزراندی حوكمداری كوردی لە هەرێمی كوردستان بە ماوەیەكی كەم كە بە حیسابی مێژوویی زۆر كەمە ، جیابونەوەیەكی گەورە رویدا لە نێوان خەڵك وپێشمەرگەدا و لە نێوان شۆرشگێرەكانی دوێنێ كە لە ناخی میلەتەكەیاندا بوون وحوكمدارەكانی ئەمرۆ كە لە دەرەوەی بیركردنەوەی پۆزەتیڤانەی خەڵكدان .چونكە ئە و پێشمەرگەیەی كە لە وجودی خەڵكدا بوو ئەمرۆ لە هە موو رویەكەوە خۆی جیاكردۆتەوە لە خەڵكەكەی خۆی. ئەو سیستمەی كە شورشگێرە كانی دوێنێ وحوكمدارە كانی ئە مڕۆ پیادەی دەكەن ئەو جیابونەوەیە دەخولقێنێ و رەنگدانەوەشی هەبوە لە سەر هە موو كایە كانی ژیانی كۆمەڵگا. بۆیە ئەگەر ئێمە بەجەوهەری سیستمەكەماندا بڕۆینەوە لەسیستمی پەروەردە و فێركردنەوە تادەگاتە، سیستمی یاسایی و سیاسی و ئابوری و تا دەگاتە سیستمی شارسازیمان و ئەو شێواندنەش لە ئاینداریشماندا كراوە ، دەزانین بەراستی كارەساتێك لەم مەملەكەتەدا گوزەردەگات . نەبووە و ناكرێت وڵاتێك دەسەڵاتی یاسادانانی هەبێت و یاسا دەربكات و دەستوری نەبێت، چونكە دەبێت هەموو یاساكان بەپێی دەستور دەربچێت وشەرعیەت وناشەرعیەتی یاساكان لە هە ناوی دەستورەوە دیاری دەكات . كارەساتە كاتێك بە رواڵەت سیستمی خوێندن سویدی بێت و لە ناو خوێندنگاكانماندا لە رۆژێكدا سێ دەوام بكرێت، ، كارەساتە ماستەرپلانی شار بیرەوەریمان بكوژێت و خاڵیمان بكاتەوە لە هەستی ئینتیمابون، كارەساتە لەیەكەمین رووداو و لە رازاوەترین هۆتێلدا لە بەردە م سی وڵاتدا شە رمە زاربین ، لە كاتێكدا شە و ورۆژیش باسی كارە مەزنەكانی وەبەرهێنان و هەنگاوە گەورەكانی پێشكەوتن وگەشەسەندن بكەین !
كەی دەگەڕێینەوە بۆ ناوەوە و بۆ جەوهەری شتەكان , بەراستی روكەشگەرایی ئازارمان دەدات رووداوەكەی هۆتیل سۆما پەردەی لەسەر حەقیقەتی ناوەوەی شتەكان هەڵدایەوە كە لەودیو رواڵەتەوە جەوهەرێك نیە، سەرمایەگوزاری راستەقینە نیە، كەرتی تایبەتی راستەقینە نیە، هەموو رووكەشن و ناوەڕۆكی بەتاڵیان هەیە.
بۆیە دەبێت هە موو جومگە كانی سیستەمی ژیانی كومەلگا ریكبخرێتەوە ونابێت دەسەڵات بێباكانە بە سە ر روداوەكاندا بڕوات ، هەمیشە لە خەمی ژیانی خە ڵكدا بێت و نابێت بە رواڵەت برینەكانی ناوەوەی كومەڵگا بشارێتەوە، هیچ نەبێت خەمی خۆیان بێت كە ئەگەر ئاوا باكیان بەرامبەر كۆمەڵگاكەیان نەبێت لە قۆناغێكدا كۆمەڵگا دەیانتفێنێتەوە.
habeblawyer@yahoo.com
|
|
1422
جار خوێندراوه‌ته‌وه |
Thursday, November 16, 2017
|
|
|